Leukoza e lopëve (gjedhëve)

Shkruan Dr. Ruzhdi Hasanaga

Me emërtimin leukoza e gjedhit (e lopës) përfshihen një varg sëmundjesh, të cilat dallohen me ndryshime patohistologjike. Pasi trajtat e rralla (sporadike) nuk janë ngjitëse, këtu do të bëhet fjalë vetëm për formën epidemike (enzootike) të sëmundjes.

Leukoza është e përhapur në shumë vende të botës me blegëtori të zhvilluar. Ajo është vërtetuar në disa rajone në Mal të Zi, kurse më 2004 edhe në komunën e Ulqinit. Përhapja e sëmundjes po vazhdon edhe sot, të cilën po e ndihmon importeksporti i kafshëve.

Rëndësia e sëmundjes

Është për t'u theksuar, që leukoza e gjedhëve (e lopëve) ka rëndësi të veçantë edhe për shërbimin e veterinarisë. Kjo sëmundje ngjitëse pengon zhvillimin e blegëtorisë. Ekonomia e vendit e prekur nga kjo sëmundje pëson dëme të mëdha; pakësohet prodhimi i qumështit dhe mishit, bëhet therja e detyruar e lopëve, kufizohet lëvizja e kafshëve të sëmura ose ajo bëhet nën kontrol të rreptë veterinar, konfiskohet mishi me shenja të sëmundjes.

Shkaktari i sëmundjes

Sëmundjen e shkakton virusi jo i qëndrueshën ndaj rrezeve direkte të diellit, ndaj të ftohtit (ngricave) dhe ndaj dezinfektuesve të zakonshëm. Infektimet ndodhin nga e ëma në fryt (para lindjes) ose viçi infektohet me anë të kulloshtrës dhe qumështit, gjatë vaksinimit (tuberkulinizimit) të kryer me të njëjtën gjilpërë. Mënyra tjetër e infektimit të kafshëve që jetojnë në afërsi ndodh gjatë kontaktit direkt, ose edhe me anë të urinës, sekreteve, fekaleve (baglave).

Diagnoza e sëmundjes

Duhen 200 ditë, më të shumtën 7 vjet, deri të paraqiten shenjat e sëmundjes. Është vënë re që sëmundja kalon nëpër një fazë qetësie, ku kafsha e ruan gjendjen shëndetësore të plotë, mirëpo prania e virusit mund të zbulohet me kontrollimin e gjakut (në mënyrë serologjike) 412 muaj pas infektimit.

Caktimin e diagnozës e lehtësojnë shenjat karakteristike të sëmundjes. Kafsha e sëmurë më të shumtën ka ethe (41.50C), keq e hanë ushqimin, dobësohet dukshëm, qumështin e pakëson, ngrehet në këmbë dhe ecen me zor, kollitet dhe merr frymë me vështirësi, ka aritmi kardiake dhe puls të shpejtuar, i zmadhohet 215 herë shpretka, mëlçia e sidomos gjëndrat. Shpeshherë kafshët ngordhin ose detyrimisht çohen në thertore. Sëmundja nuk ka mjekim specifik. Prognoza është e keqe.

Përfundim

Leukoza  e gjedhëve (e lopëve), si sëmundje virale ngjitëse, i nënshtrohet rregullave dhe kontrollit ligjor. 

Le të theksohet, që leukoza e gjedhëve (lopëve) nuk paraqet rrezik për shëndetin e njeriut. Qumështi dhe mishi, kur kontrolli veterinarosanitar nuk zbulon ndryshime, mund të përdoren për ushqim, me kusht që t'i nënshtrohen përpunimit termik (zierj).